status : projekt konkursowy / 2017r.
zespół autorski : Jakub Magoń / wizualizacje: Bartosz Andres (badstudio)
organizator : Gmina Miasto Biłgoraj
1. IDEA
Miasto Biłgoraj zostało niemal w całości zniszczone podczas II Wojny Światowej. Polityczne przewartościowanie mające miejsce po 1945 roku doprowadziło do odejścia od dotychczasowych reguł budowania i miało oczywiste odzwierciedlenie w sposobie kształtowania przestrzeni odbudowywanych miast. Fakt zachowania wolnego placu w miejscu dawnego Rynku świadczy o sile tego fragmentu przestrzeni i stanowi o wartości kulturowej małego miasta.
Projekt stanowi efekt analizy porównawczej stanu istniejącego i „pierwotnego”, natomiast bezpośrednią inspiracją są archiwalne fotografie oraz historyczny plan urządzenia placu. Projekt stanowić ma próbę odnalezienia ducha dawnego Biłgorajskego Rynku przy jednoczesnym zachowaniu charakteru współczesnego.
2. KOMPOZYCJA
U podstaw Idei kompozycji projektowanej przestrzeni stoją następujące założenia:
– uporządkowanie przestrzeni Placu poprzez wyraźny podział na strefy funkcjonalno-przestrzenne
– uporządkowanie poprzez stworzenie wnętrza urbanistycznego, którego ramy przestrzenne tworzyć będą: istniejący budynek Urzędu Miasta, projektowany Pawilon Informacji Turystycznej oraz flankujące wiaty/pergole prostopadłe do obiektów wcześniej wymienionych
– stworzenie placu miejskiego z jednoczesnym zachowaniem istniejącego charakteru parkowego poprzez: odwrócenie proporcji terenów zielonych i utwardzonych przy zachowaniu istniejącego wysokiego drzewostanu
– uwolnienie przestrzeni dla komunikacji pieszej poprzez likwidację jednoznacznie wyznaczonych chodników i alejek parkowych
Podział posadzki na strefy funkcjonalno-przestrzenne
Całość placu podzielono rysunkiem posadzki na 3 podstawowe strefy:
I – strefa zewnętrzna placu – przylegająca do ulic. Pas przestrzeni wyznaczony posadzką z płytek betonowych/granitowych o wymiarach 50x50cm i mający charakter ciągu pieszego, dodatkowo wyznaczonego szpalerami drzew i zabudową istniejącą.
II – strefa pośrednia – stanowiąca tło strefy III oraz obiektów kubaturowych, wyłożona płytkami kamiennymi o wymiarach 25x50cm w kolorze grafitowym
III – strefa placu wewnętrznego – „Salon Miasta” którego posadzkę zaprojektowano z wielkoformatowych płyt z betonu architektonicznego w kolorze jasnym szarym
Posadzka stanowi tło dla obiektów, ale też dla elementów małej architektury oraz „wysp funkcjonalnych” – okręgów różnej wielkości w ramach których zawierają się: zieleń, plac zabaw i siłownia, kółko szachowe, sadzawki i fontanna oraz siedziska w cieniu drzew. Przypadkowa kompozycja wysp nawiązuje do rozkładu drzewostanu istniejącego i uzupełniającego.
Zabudowa
Istniejącą zabudowę placu stanowią: modernistyczny budynek Urzędu Miasta oraz dwa budynki przedwojenne usytuowane od strony ulicy Tadeusza Kościuszki. Budynek Urzędu Miasta usytuowany jest mniej więcej w miejscu dawnego – przedwojennego Ratusza, stanowi dominantę i w oparciu o jego oś zbudowano / odtworzono kompozycję zabudowy placu.
Prostopadle do Ratusza zaprojektowano flankujące plac pawilony w formie wiat/pergoli, które stanowią echo zabudowań przedwojennych. Budowle te stanowią wydzielenie przestrzenne, ale służyć też mogą jako miejsca rozstawu dla handlowców w ramach kiermaszów świątecznych, kramów podczas festynów, odpustów itp. Zaprojektowano je w konstrukcji stalowej z zadaszeniem wykonanym z blachy oraz szkła, z ażurową obudową pasu od wysokości 2,2m z desek drewnianych żłobionych na wzór podziału okien przedwojennych budynków handlowych.
Od strony zachodniej, na osi poprowadzonej prostopadle przez budynek Urzędu Miasta zaprojektowano Pawilon Informacji Turystycznej. Jego bryła stanowi pierzeję „Salonu Miasta” i wydziela tę strefę od ulicy Nadstawnej. Główne wejście zaplanowano od placu. Pawilon ma być w zamierzeniu nie tylko punktem obsługi turystów, ma być przede wszystkim wyraźnym znakiem przestrzennym – wyróżnikiem miejsca. Służyć ma temu jego kształt oraz materiał elewacyjny – stalowa siatka cięto-ciągniona w kolorze białym co stanowi nawiązanie do tradycji miasta sitarzy. W pawilonie umieszczono funkcje: punkt obsługi turystów, toalety, kawiarnię. Elementem szczególnym pawilonu będzie wieża widokowa stanowiąca wartość dodaną w wymiarze zarówno funkcjonalnym jak i przestrzennym. Pawilon zaprojektowano w konstrukcji żelbetowej z wyjątkiem wieży którą planuje się wykonać konstrukcji stalowej.
Ponadto proponuje się renowację budynku Urzędu Miasta, oraz dobudowę ujednoliconych w estetyce wiat dla potrzeb ogródków kawiarnianych przy istniejących budynkach handlowych przy ul. Kościuszki.
Zieleń
Generalną zasadą przyjętą w kształtowaniu zieleni jest stworzenie szpalerów drzew strefie I placu, pozostawienie uwolnionej od zieleni strefy II oraz stworzenie sufitu z koron drzew wysokich, tym samym gry światłocienia na posadzce w strefie III.
Zieleń wysoka – Zdecydowano o zachowaniu wysokiego drzewostanu wypełniającego zachodnia część placu. Zaprojektowano uzupełnienia nasadzeń w nowoprojektowanych szpalerach wzdłuż alejek biegnących w kierunku wschód-zachód w strefie I placu.
Zieleń niska – zdecydowano o usunięciu istniejących niskich drzew i krzewów, ziele niską stanowić będą nasadzenia w „zielonych wyspach”, w tym kwiaty w donicach ustawianych w kompozycji nawiązującej do wysp.
Komunikacja
Komunikacja piesza – poprzez odwrócenie proporcji terenów zieleni i utwardzonych zapewnia się dostęp pieszym praktycznie po całym placu bez określania jednoznacznych kierunków.
Komunikacja kołowa – Zdecydowano zachować szerokości ulic wokół placu tak by pozostawić możliwość dla ruchu dwustronnego. Szerokość ulic /6 m/ umożliwia jednocześnie swobodne parkowanie prostopadłe, a tym samym pozwala na stworzenie możliwie maksymalnej liczby miejsc postojowych wokół Placu. Nawierzchnie zaprojektowano jako asfaltowe, które pozwalają na zmniejszenie dokuczliwości akustycznych wynikających z ruchu pojazdów, ponadto dla komfortu akustycznego proponuje się ograniczenie prędkości do 20km/h na ulicach prostopadłych do Ulicy Tadeusza Kościuszki czemu służyć też ma zamontowanie progów zwalniających. Organizacja ruchu może ulec zmianie po przeprowadzeniu analizy ruchu w szerszym kontekście komunikacyjnym.
Mała architektura
Makieta – po stronie północnej budynku UM zaprojektowano makietę dawnego Centrum Biłgoraja w skali 1:25, jako odlew mosiężny ustawiony na postumencie betonowym na wysokości 100cm. Postument proponuje się wykończyć płytami betonowymi z frezem dawnych fotografii wykonanymi w technologii druku na betonie.
Ławki – w zależności od lokalizacji proponuje się 4 typy ławek miejskich.
Kosze na śmieci – kosze zaprojektowano jako betonowe kubiki nawiązujące formą do ławek
Oświetlenie – Wzdłuż szpalerów drzew i wokół placu zaprojektowano ciąg lamp parkowych o minimalistycznej formie. Placyk Wewnętrzny będzie w zamierzeniu rozświetlony światłem odbitym z koron drzew, a skierowanym z punktów w posadzce. Dodatkowe światło pochodzić będzie z obudowy ławek oraz z wiat/pergoli będących w nocy rodzajem przeskalowanych lampionów.
3. PODSUMOWANIE
Projekt jest próbą stworzenia nowej jakości – Rynku-Placu Wolności – jako przestrzeni wielofunkcyjnej, przyjaznej, pozwalającej spędzać czas w różnorodny sposób, a przy tym zaprojektowanej w współczesnej formie estetycznej. Nowy Rynek-Plac Wolności ma być przestrzenią charakterystyczną, kojarzonym z Biłgorajem symbolem miasta.
