status : projekt konkursowy / 2015 r.
zespół autorski : Jakub Magoń / wizualizacje: Łukasz Kukiełka
organizator : Fundacja „pamięć i Przyszłość”
Opis koncepcji
1. Wybór miejsca
Analizując teren kwartału wyznaczonego ulicami Karmelicką, Lewartowskiego, Zamenhofa i Anielewicza stwierdzono o sekwencyjności planów poszczególnych miejsc na linii wschód zachód.Pomnik Bohaterów Getta, plac wokół pomnika, budynek Muzeum , uwolniony teren zielony, szpaler drzew od strony zachodniej współtworzą kompozycję kwartału stanowiąc dla siebie wzajemne tło.Budynek muzeum stanowi oczywistą dominantę przestrzenną. Stanowi środek ciężkości założenia urbanistycznego, wyznacza kierunki widokowe, tworzy jasne relacje z zewnętrzem, organizuje i wiąże przestrzeń otoczenia w jeden organizm funkcjonalny.Oś kompozycji dla całego kwartału wyznacza zjawiskowe foyer Muzeum. Przestrzeń tego miejsca otwiera się na pomnik i plac Bohaterów Getta od strony wschodniej, oraz na park od zachodu.Zdecydowano by miejsce upamiętnienia zlokalizować w zachodniej części terenu opracowania, pomiędzy budynkiem muzeum, a szpalerem drzew biegnącym wzdłuż ulicy Karmelickiej. Takie usytuowanie pomnika stanowić będzie uzupełnienie kompozycji urbanistycznej obszaru będącego tematem opracowania. Będzie to kolejny element opisywanych wyżej relacji przestrzennych.
2. Forma
Intencją projektanta jest stworzenie czytelnego i zdefiniowanego znaku w przestrzeni przy jednoczesnym zachowaniu parkowego/zielonego charakteru zachodniej części kwartału.Podstawową decyzją projektową było wyznaczenie w zadanym miejscu pola o wymiarach 63x63m, takiego samego jakie zajmuje plac przy pomniku Bohaterów Getta oraz rzut budynku Muzeum. Obszar ten wyznacza siatka szklanych płyt mocowanych w gruncie, będących jednocześnie punktami oświetlenia. Zaprojektowano w ten sposób jednolite tło, które definiuje i dyscyplinuje przestrzeń. Za dnia szklane tafle odbijają fragmenty nieba, w nocy rozświetlają ten fragment terenu. Opisywana siatka znajduje się pomiędzy nowoutworzonymi ciągami pieszymi łączącymi Ulice Anielewicza i Lewartowskiego: aleją biegnącą między szpalerami drzew, oraz chodnikiem ciągnącym się wzdłuż zachodniej elewacji budynku Muzeum. Projekt zakłada dodatkowe nasadzenia drzew uzupełniające szpaler.Powyższe ciągi piesze łączą się „ścieżkami” przecinającymi teren wyznaczony przez siatkę z szklanych płyt. Biegnąca po przekątnej droga wykonana z desek wprowadza odwiedzających w teren, pełni funkcję komunikacyjną, ale też pozwala zatrzymać się i odpocząć na jednej z wkomponowanych w nią ławek.Druga „ścieżka” stanowi część właściwego pomnika. Jest przedłużeniem biegnącej poprzez foyer budynku Muzeum generalnej osi kompozycyjnej całego obszaru . Jej zwieńczeniem jest obelisk jedyny wertykalny element kompozycji. Szerokość ścieżki wynosi 100 cm co wymaga by iść nią w samotności. Ścieżka wykonana jest z blachy kryjącej szczelinę coraz bardziej zagłębiającą się w teren. W zamyśle autora drodze w kierunku obelisku towarzyszy niepokój i napięcie budowane przez to czego nie widać, co nie znaczy że tego nie ma, że nie jest odczuwalne. Stąpanie po blasze wprawia ją w delikatne drżenie, szczelina potęguje dźwięk stawianych kroków. Jednoznaczne kierowanie się w stronę Obelisku, sprawia wrażenia widoku nie bryły co kształtu-obrazu jak gdyby otworu w przestrzeni. Przykrycie ścieżki w bezpośrednim otoczenia Obelisku stanowi krata pomostowa, pozwalająca na wgląd w szczelinę uwalniającą z niej chłód.
3. Podsumowanie
Projekt scala teren, równoważy kompozycję urbanistyczną, wpisuje się w zastaną sytuację, wzbogaca i porządkuje parkowy fragment kwartału. Projektowany pomnik jest pozornie skromnym wizualnie acz mocnym symbolicznie wyrazem uznania dla Ratujących.
