status : projekt konkursowy / 2015 r. wyróżnienie
zespół autorski : Jakub Magoń, Mateusz Rymar
organizator : Miasto Stołeczne Warszawa
1. Wstęp – ogólne założenia ideowe
Ze względu na dowolność wyboru miejsca planowanego obiektu postawiono projektantów przed niezwykle trudnym zadaniem. Miejsce planowanego obiektu jest kluczowe – to ono w głównej mierze decyduje o charakterze i odbiorze planowanej przestrzeni.
Intencją projektanta jest stworzenie przestrzeni powściągliwej, jednocześnie zdecydowanej, wyraźnej, pozostawiającej ślad w pamięci odbiorcy.
Projektowany obiekt powinien zaistnieć w zgodzie z zastanym, szczególnym miejscem, ma być jego uzupełnieniem.
2. Wybór lokalizacji.
Zdecydowano by obiekt zlokalizować wzdłuż fragmentu ulicy Św. Jacka, przy wejściu na cmentarz od strony ul. Wolskiej.
O wyborze lokalizacji zaważyły względy:
a) natury kompozycji przestrzennej:
– lokalizacja możliwie najdalej od pomnika „Polegli Niepokonani 1939-1945” projektowany obiekt nie może konkurować z pomnikiem
– zaproponowana lokalizacja sprawia że projektowany obiekt nie narusza układu krajobrazowego stworzonego wg projektu Romulada Gutta i Aliny Scholztówny, wybrano lokalizację poza pierwotnym planem cmentarza – na styku terenu cmenarza i terenu publicznego
– możliwość uporządkowania strefy przed wejściowej na cmentarz – poprzez lokalizację obiektu w tym miejscu nadaje się tej strefie funkcję i znaczenie poprzez stworzenie rodzaju łącznika między terenem publicznym, a terenem cmentarza
b) względy funkcjonalne:
– lokalizacja pomnika poza terenem gdzie mogą znajdować się prochy pochowanych
– wejście do obiektu bezpośrednio z chodnika co ma znaczący wpływ na dostępność obiektu dla osób
niepełnosprawnych / starszych
– dostępność do komunikacji miejskiej / parkingów / głównych ciągów pieszych
c) względy natury technicznej:
– dostępność infrastruktury miejskiej, sieci: wodociągowa, kanalizacji sanitarnej i deszczowej, teleinformatyczna i elektroenergetyczna, gazowa znajdują się w bezpośrednim zasięgu projektowanego obiektu
– dostępność terenu dla celów budowy dogodny dojazd, możliwość zorganizowania placu budowy
c) względy natury finansowej:
– wybrana lokalizacja pozwala “zmieścić” inwestycję w założonym budżecie, wpływ na to mają m.in. uzbrojony i zniwelowany teren, dostępność, rzędne wysokościowe terenu
3. Projekt – opis
Zagospodarowanie terenu
W ramach projektu zdecydowano o zagospodarowaniu przesztrzeni usytuowanej w południowo-zachodzniej części określonego w warunkach konkursowych terenu.
Wybrany przez projektanta teren śłuży obecnie funkcjom komunikacyjnym, parkingowym i handlowym. Brak określonych zasad zagospodarowania terenu powoduje chaos przestrzenny i komunikacyjny. Uznano, że niniejszy projekt może służyć za pretekst uporządkowania strefy wejścia na cmentarz od strony ul. Wolskiej.
Zaprojektowano zespół obiektów przestrzennych – Budynek Izby Pamięci oraz Ścianę Pamięci, zdecydowano o rezygnacji z funkcji handlowych /stragany z kwiatami i zniczami / na tym terenie, sugeruje się utworzenie ciągu miejsc postojowych prostopadłych do ul. Wolskiej – w miejscu dzisiejszego chodnika.
Projekt zagospodarowania terenu ma na celu “oczyszczenie” terenu z obiektów kubaturowych /typu budki, stragany/ z sugestią przesunięcia ich w kierunku wschodnim. Takie działania mają na celu otwarcie widoku na Park/Cmentarz oraz stworzenie godnej przestrzeni przedwejścia.
W ramach projektu planuje się remont schodów terenowych wraz z utworzeniem punktu widokowego, przy którym planuje się postawienie teblicy informacyjnej / wizytówki miejsca.
Objęty opracowaniem teren wyposażony zostanie w dodatkowe elementy małej architektury – ławki, kosze na śmieci, oświetlenie, niską zieleń.
Izba pamięci
– Forma
Zaprojektowano obiekt w formie prostopadłościanu o wymiarach 40 x 9 x4,25m. o bardzo horyzontalnym układzie. Zaprojektowano budynek w estetyce minimalizmu, jedynymi materiałami na elewacjach są beton, szkło oraz blacha corten z której wycięto litery wiersza umieszczone na elewacji zachodniej.
Zaprojektowany obiekt sprawia wrażenie monolitu, po wejściu okazuje się że prawie cała elewacja wschodnia otwiera się na park.
Obiekt posiada więc dwa oblicza z zewnątrz wydaje się monolitem, natomiast wnętrzem otwiera się na zieleń parkową.
– Funkcja
Wejście do budynku stanowi jedyny otwór w elewacji zachodniej. Pomiędzy drzwiami wejściowymi, a otworem w elewacji zaprojektowano przestrzeń sieni/wiatrołapu, przestrzeń ta ma na celu „wyhamowanie” zwiedzających, światło docierające w tę przestrzeń dochodzi z otworu w elewacji oraz ze szczeliny między ścianą, a stropem. Posadzkę stanowi arkusz blachy kryjącej wybetonowaną pustą przestrzeń. Wejściu do budynku towarzyszy nastrój niepokoju powodowany odczuciem kryjącej się pod posadzką pustki.
Do programu funkcjonalno-przestrzennego dodano przestrzeń foyer w której też odbywa się obsługa zwiedzających.
Sala wystawowa to uwolniona przestrzeń o wymiarach 8,4m szerokości i 24 m długości, pozwala na dowolną aranżację oraz organizację spotkań, wykładów itp.
– Konstrukcja
Obiekt zaprojektowano w bardzo prostej konstrukcji żelbetowy strop typu filigran wspierają betonowe/murowane ściany oraz słupy stalowe rozstawione wzdłuż fasady szklanej. Fundamenty zaprojektowano jako żelbetowe na żelbetowych ławach.
Mur pamięci
Mur pamięci tworzą elementy o wymiarach 25 x 200 x 425cm ustawione na długości budynku Izby Pamięci i obrócone względem własnej osi o 15 stopni. Zaprojektowano je jako płyty żelbetowe wykończone dwoma rodzajami stali: płaszczyznę o szerokości 200cm wykończono stalą corten, natomiast bok skierowany w stronę cmentarza wykończono stalą polerowaną. Imiona, Nazwiska, pseudonimy ofiar zostaną wycięte w płaszczyznach wykończonych Cortenem na wysokości od 80 do 200cm.
Charakter estetyczny ściany pamięci zmienia się w zależności od strony w którą kieruje się zwiedzający, idąc w stronę cmentarza mija się masywne, pochłaniające światło stalowe bloki, wracając widzi wertykalne płaszczyzny odbijające zniekształcony obraz cmentarza/zieleni.
Przestrzeń pomiędzy
Płaszczyzna elewacji zachodniej Izby Pamięci wraz z Ścianą Pamięci tworzą ramę przestrzenną która jednoznacznie kieruje odwiedzających w stronę cmentarza. Monotonia, rytm, swoista „nuda przestrzenna” ma na celu wywołanie wyciszenia – jakby poczucia transu towarzyszącego wprowadzeniu na teren nekropolii.
Wyjściu z cmentarza towarzyszy odbity w elementach Ściany Pamięci wykończonych stalą polerowaną obraz zieleni/cmentarza.
4. Podsumowanie
Zaprojektowany obiekt jest nie tyle architekturą co czytelnym znakiem przestrzennym, porządkuje i dyscyplinuje to co dzieje się wokół niego, naprowadza i wprowadza w wyjątkowy pod względem krajobrazowym teren, pozostawia ślad w pamięci odwiedzających.
